Dyktanda.net, Zasady pisowni małą literą, kiedy piszemy z małej litery
Dyktanda

wszystkie zasady pisowni

Zasady pisowni małą literą

Małą literą piszemy:

  • nazwy dni tygodnia, np.: czwartek, piątek, sobota,
    ale: Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota, Wielki Tydzień,
  • nazwy miesięcy, np.: styczeń, luty,
  • nazwy okresów kalendarzowych, np.: kwartał, półrocze, rok, wiek, adwent, karnawał, post,
  • nazwy wydarzeń lub aktów dziejowych, np.: bitwa grunwaldzka, bitwa pod Grunwaldem, pokój toruński, powstanie styczniowe, druga wojna światowa, obrady okrągłego stołu,
    ale: Bitwa Warszawska, Czerwiec lub Czerwiec?56, Marzec lub Marzec?68, Grudzień lub Grudzień?70,
  • nazwy obrzędów, zabaw i zwyczajów, np.: katarzynki, andrzejki, mikołajki, dyngus, dożynki, gaik,
  • nazwy gatunków literackich, utworów muzycznych, programów radiowych i telewizyjnych, np.: nowela, powieść, dramat, symfonia, etiuda, słuchowisko,
  • nazwy tańców, np.: polonez, krakowiak, oberek, polka, walc,
  • nazwy różnego rodzaju wytworów przemysłowych, np.: fiat, ursus (traktor), pierniki toruńskie, raczki (cukierki),
  • nazwy jednostek monetarnych, np.: złoty, grosz, dolar, euro, lir, rubel, funt, peso, gwinea,
  • potocznie używane jednoczłonowe nazwy roślin, np.: malinówka, czereśnia, aster, tulipan, cukinia, pomidor,
    ale: w terminach specjalistycznych piszemy najczęściej polską nazwę gatunkową wielką literą, np.: Tulipan turkiestański lub tulipan turkiestański, Begonia Englera lub begonia Englera, Narcyzy Actaea,
    ale: w nazwach roślin uprawnych podaje się trzeci wyraz, który jest nazwą jej odmiany, pisze się go zwykle wielką literą i w cudzysłowie, np.: Jałowiec chiński „Plumosa Aurea” lub jałowiec chiński „Plumosa Aurea”, Jałowiec pospolity „Anna Maria” lub jałowiec pospolity „Anna Maria”, Świerk kłujący „Glauca” lub świerk kłujący „Glauca”, Żywotnik zachodni „Hoveyi” lub żywotnik zachodni „Hoveyi”, Cyprysik groszkowy „Boulevard” lub cyprysik groszkowy „Boulevard”, Choinka kanadyjska „Pendula” lub choinka kanadyjska „Pendula”, Cis pospolity „Elegantissima” lub cis pospolity „Elegantissima”, Tulipan pełny „Bonanza” lub tulipan pełny „Bonanza”, Tulipan papuzi „Flaming Parrot” lub tulipan papuzi „Flaming Parrot”, Róże krzaczaste „Tourbillon” lub róże krzaczaste „Tourbillon”,
    ale: czasem w nazwach roślin uprawnych pomija się nazwę rodzajową, np.: ziemniak „Dar”,
  • nazwy urzędów, władz instytucji, organizacji, zakładów używane w znaczeniu nazw pospolitych, np.: Byłem w urzędzie. Wziąłem kredyt w banku. Wpłaciłem pieniądze na konto fundacji. W zakładzie pracujemy na dwie zmiany;
  • nazwy senat, sejm, izba ustawodawcza, jeśli używane są w znaczeniu pospolitym, np.: Parlament składa się z sejmu i senatu. Sejm to jedna z izb ustawodawczych;
  • tytuły naukowe i zawodowe, np.: magister, inżynier, profesor,
  • nazwy godności, np.: dyrektor, prezes, minister, premier, marszałek, prezydent, król, książę, kapitan, rektor,
  • nazwy żołnierzy z różnych rodzajów wojska: ułan, saper, piechur, kawalerzysta, pancerniak,
  • nazwy członków bractw, zgromadzeń zakonnych, np.: jezuita, klaryska, karmelitka bosa, dominikanin, franciszkanin,
    ale: Krzyżak ? członek zakonu i obywatel państwa krzyżackiego,
  • nazwy członków społeczności wyznaniowych: chrześcijanin, katolik, mahometanin, ewangelik, żyd, buddysta,
    ale: Żyd (członek narodu),
  • niejednostkowe nazwy istot mitologicznych, istot będących wytworem fantazji lub przedmiotem wierzeń religijnych, np.: syrenki, rusałki, anioły, diabły, fauny, krasnoludki, mapety,
  • nazwy mieszkańców miast, osiedli i wsi, np.: berlińczyk, berlinianka, białostoczanin, białostoczanka, gdańszczanin, gdańszczanka, gorzowianin (mieszkaniec Gorzowa Śląskiego, Gorzowa Wielkopolskiego), gorzowianka, jeleniogórzanin (mieszkaniec Jeleniej Góry), jeleniogórzanka, kaliszanin, kaliszanka, krasnostawianin (mieszkaniec Krasnegostawu), krasnostawianka, lizbończyk, lizbonka, londyńczyk, londynka, łodzianin, łodzianka, łomżanin, łomżynianka, moskwianin, moskwianka, nowosądeczanin, nowosądeczanka, olsztynczanin (mieszkaniec Olsztynka), olsztynczanka, paryżanin, paryżanka, poznanianin (mieszkaniec Poznania), poznanianka, rzeszowianin, rzeszowianka, ryżanin (mieszkaniec Rygi), ryżanka, sopocianin (mieszaniec Sopotu), sopocianka, warszawianin, warszawianka, tarnogórzanin, tarnogórzanka, torunianin, torunianka, trzebinianin (mieszkaniec Trzebini), trzebinianka, wilnianin, wilnianka, wrocławianin, wrocławianka, zakopianin, zakopianka (mieszkanka Zakopanego), zamościanin, zamościanka,
    ale: Białostoczanin (mieszkaniec Białostocczyzny), Białostoczanka (mieszkanka Białostocczyzny), Poznanianin (mieszkaniec Poznańskiego), Poznanianka (mieszkanka Poznańskiego), Rzeszowianin (mieszkaniec Rzeszowskiego), Rzeszowianka (mieszkanka Rzeszowskiego), ?Warszawianka? (pieśń), zakopianka (ta sama pisownia, inne znaczenie; szosa z Krakowa do Zakopanego),
  • nazwy stron świata, np.: północ, południe, wschód, zachód, północny ? wschód, południowy ? wschód,
  • pojęcia i terminy geograficzne, np. biegun południowy, koło podbiegunowe, południk, równik, szerokość geograficzna,
  • nazwy okręgów administracyjnych wyodrębnionych w strukturach kościelnych i państwowych, np.: archidiecezja gnieźnieńska, diecezja poznańska, województwo śląskie, gmina mazowiecka, ziemia łęczycka,
  • przymiotniki utworzone od nazw kontynentów, krajów, miejscowości, narodów, plemion, niebędące nazwami geograficznymi, np.: kultura europejska, sery szwajcarskie, języki słowiańskie, porcelana ćmielowska, fajans wrocławski.